Τρία είναι τα κομβικά στάδια στη ζωή ενός σχολικού βιβλίου:

1. Το στάδιο της δημιουργίας, δηλαδή του σχεδιασμού
2. Το στάδιο της εφαρμογής, δηλαδή της χρήσης του ως μέσου διδασκαλίας και μάθησης, και
3. Το στάδιο της αξιολόγησης (διαμορφωτικής ή τελικής). Αυτά τα τρία στάδια συνθέτουν τον σκελετό επί του οποίου εξελίσσεται η μελέτη των σχολικών βιβλίων στον παρόντα τόμο.

Στο πρώτο μέρος, τον "Σχεδιασμό", παρουσιάζουμε τη διαδικασία σχεδιασμού, τους φορείς και τις προοπτικές στην παραγωγή των σχολικών βιβλίων και εν γένει των μέσων διδασκαλίας. Επισημαίνεται ότι η τεχνολογία των σχολικών βιβλίων, συμβατική ή ψηφιακή, καλείται να καλύψει ανάγκες και γι αυτό πρέπει να γνωρίζουμε τα όρια και τις δυνατότητές της, για να την αξιοποιήσουμε με τον πιο πρόσφορο παιδαγωγικά τρόπο. Τον πρόσφορο παιδαγωγικό τρόπο, τον οποίο υιοθετούν οι εκπαιδευτικοί κατά τη χρήση των σχολικών βιβλίων στη σχολική τάξη, εξετάζουμε στο δεύτερο μέρος αυτού του τόμου, τη "Διδασκαλία". Παρουσιάζουμε ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα από έρευνα στο πεδίο που διεξήχθη σε 3 δημοτικά σχολεία του κέντρου της Αθήνας το 2009-2010. Υποστηρίζουμε ότι, προκειμένου να αξιοποιούνται παιδαγωγικά τα σχολικά βιβλία επ΄ ωφελεία των μαθητών και της μάθησης, απαιτείται συντονισμένος και στρατηγικής φύσεως μακρο-πρόθεσμος προγραμματισμός για μια "Παιδαγωγική του Σχολικού Βιβλίου", με κυριότερες προϋποθέσεις: α. την αναθεώρηση των Αναλυτικών Προγραμμάτων και την περικοπή της ύλης, β. την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στον σχεδιασμό εκπαιδευτικού υλικού με παιδαγωγικούς όρους, γ. τη διαχρονική έρευνα στον τρόπο παιδαγωγικής αξιοποίησης και αποτελεσματικότητας των σχολικών βιβλίων και εν γένει των εκπαιδευτικών μέσων, κατά τη μαθησιακή διαδικασία. Στο τρίτο μέρος, στη θεματική της "Αξιολόγησης" των σχολικών βιβλίων ο αναγνώστης θα βρει κείμενα των Κυριάκου Μπονίδη, Όθωνα Μπουραντά, Ηλία Γ. Ματσαγγούρα, Ευτυχίας Αντωνίου, Ντίας Γαλανοπούλου, Ειρήνης Πετράτου και Αλεξάνδρας Χ. Κουλουμπαρίτση, τα οποία επικεντρώνονται στις διαδικασίες και τα εργαλεία έρευνας και αξιολόγησης των σχολικών βιβλίων.